کوتاه قدی کودکان
اختلالات رشد به صورت سرعت رشد یا مقدار مطلق قد غیرطبیعی تظاهر مییابند. کوتاهی قد به معنای قدی است که به اندازه 2 انحراف معیار پایینتر از میانگین قد مناسب برای سن و جنس باشد (کمتر از صدک سوم) یا بیش از 2 انحراف معیار پایینتر از قد میانگین والدین باشد.
اختلال سرعت رشد به صورت میزان رشد آهسته و غیرطبیعی تعریف میگردد که میتواند به صورت کاهش سرعت رشد قد به اندازه دو خط صدک اصلی بر روی نمودار رشد تظاهر یابد. در برخی از موارد، کوتاهی قد یا رشد آهسته، علامت اولیه یک بیماری زمینهای جدی در کودکی است که از سایر جنبهها سالم به نظر میرسد.
ارزیابی کوتاهی قد در کودکان:
یک شرح حال جامع باید از اطلاعات مربوط به دوران بارداری و حوالی زایمان شروع گردد. تاکید بر روی شرح حال شامل سلامت مادر و عادتهای دوران بارداری، مدت بارداری، وزن و قد هنگام تولد، و زمان شروع و مدت دوره رشد به صورت بالا کشیدن یا پایین رفتن میباشد. الگوی رشد کودک و تغذیه عمومی نیز باید در کنار بازبینی دقیق ساختارهای مختلف بدن صورت گیرد.
معاینه فیزیکی و معاینه دندانها:
معاینه فیزیکی دقیق در افتراق الگوهای رشد غیرطبیعی از انواع طبیعی و شناسایی نماهای دیسمورفیک خاص مربوط به نشانگانهای ژنتیکی کمککننده است. کمبود هورمون رشد به علت کمکاری هیپوفیز ممکن است سبب کوچکی آلت تناسلی (micropenic)، هیپوپلازی میانه صورت و نقصهای خط وسط گردد. نشانگان کوشینگ ممکن است سبب چاقی، صورتهای شبه ماه، خطوط بنفش رنگ و قطع رشد خطی گردد. نارسایی مزمن کلیه میتواند سبب رنگپریدگی، تغییر رنگ خاکستری پوست و ادم گردد.
کمکاری شدید تیرویید میتواند سبب افزایش BMI به علت توقف شدید رشد در کنار تداوم افزایش وزن، رنگ چهره خاکستری و تاخیر در شلشدگی رفلکسهای تاندونی عمقی گردد. دختران مبتلا به نشانگان کلاسیک ترنر به صورت قد کوتاه، گردن پرهدار، قفسه سینه سپر مانند و خط رویش موی پایین در پشت سر تظاهر مییابد در حالی که افراد مبتلا به نشانگان ترنر موزاییک ممکن است هیچ نشانهای نداشته باشند. بسته به سن کودک، بیماری ریکتز ممکن است سبب کرانیوتابس (craniotabes)، مچهای پیازیشکل (bulbous) و نمای پرانتزی اندامها (bowing) گردد. کودکان مبتلا به نشانگان الکل جنینی با کوتاهی قد، وزن کم هنگام تولد، عدم افزایش وزن مناسب، کوچکی سر، چینهای اپیکانتال، پشت لب صاف، پل بینی تخت و لب بالایی نازک تظاهر مییابند. کودکان مبتلا به چندین نمای دیسمورفیک باید به متخصصانی از جمله متخصص ژنتیک و غدد درونریز ارجاع شوند.
نوع شرح حال نکات مهم :
تاریخچه بارداری مادر استفاده از دارو، عفونتها، تغذیه عفونتها، نارسایی جفت، سوءتغذیه و عوارض دارویی که میتوانند رشد و تکامل جنین را دچار اشکال کنند
تاریخچه حوالی زایمان و تولد طول دوره بارداری، اطلاعات حوالی زایمان، رشد (وزن و قد) تاریخچه حوالی زایمان ممکن است نشانگر یک علت اختصاصی مثل کمکاری هیپوفیز یا کمکاری تیرویید باشد؛ اندازهگیریهای زمان تولد نشان دهنده شرایط درون رحمی هستند؛ طول دوره بارداری، تعیین کننده نارسی یا بیشرسی است
الگوی رشد در 3 سال اول زندگی الگوی رشد را مشخص کنید بسیاری از کودکان رشد رو به بالا یا رو به پایین در فاصله 24 - 18 ماهگی دارند؛ صدک سرعت رشد به طور خطی جابهجا میشود (به بالا یا پایین بستگی به قد والدین) تا زمانی که کودک به صدک قدی یا مسیر رشدی ژنتیکی از پیش تعیین شده خود برسد
الگوی رشد بعد از 3 سالگی سرعت رشد پیش از بلوغ و بلوغ بسیاری از کودکان دارای رشد طبیعی، به طور معمول صدکها را پس از 2 سالگی قطع نمیکنند؛ اوج سرعت رشد به صورت تیپیک در مرحله III تانر (Tanner) در دخترها و مرحله IV تانر در پسرها رخ میدهد .
تاریخچه تغذیهای کیفیت و کمیت تغذیه سوءتغذیه شایعترین علت رشد نامطلوب در سراسر جهان است؛ بنابراین یک شرح حال دقیق در مورد کیفیت و کمیت تغذیه در ارزیابی رشد غیرطبیعی اهمیت دارد؛ ثبت رژیم غذایی 24 ساعته یا رژیم غذایی لبنی طی 3 روز جهت ارزیابی اهمیت دارد.
تاریخچه خانوادگی قد و سن پدر هنگام بیشترین رشد بلوغی؛ قد و سن مادر هنگام شروع قاعدگی؛ قد خواهران و برادران، پدربزرگ و مادربزرگها و دایی و عمو و عمه و خالهها، بیماریهای طبی در اعضای خانواده قد والدین تعیین کننده قد فرزندان آنها است؛ همچنین بیشتر کودکان از سرعت بلوغ والدین خود تبعیت میکنند؛ اختلالات ژنتیکی خاصی میتوانند به کوتاهی قد یا بلندی قد منجر شوند.
بازبینی سیستمهای بدن سطح انرژی؛ الگوهای خواب؛ سردرد؛ تغییرات بینایی؛ استفراغ؛ درد شکم؛ اسهال و یبوست؛ وضعیت و سیر بلوغ جنسی؛ وضعیتهای طبی مانند بیشادراری، پرنوشی و کمادراری با بازبینی جامع سیستمهای بدن، ظرفیت کارکردی سیستمهای مختلف بدن را ارزیابی میشود
تاریخچه اجتماعی موقعیتهای خانه و مدرسه؛ عوامل استرسزا؛ عادتهای اجتماعی مانند مصرف سیگار کوتاه قدی روانیـاجتماعی میتواند در اثر استرس شدید در محیط نامناسب خانه یا مدرسه ایجاد شود
مقایسه سن دندانی کودک با مقدارهای طبیعی تعیین شده، یک ارزیابی غیرمستقیم از سن استخوانی فراهم میکند. برخی از وضعیتها ممکن است سبب تاخیر در بیرون آمدن دندانها شود که به تاخیر در سن دندانی منجر میشود. بیرون آمدن دندانهای اولیه و ثانویه ممکن است تا 3/1 سال در کودکان مبتلا به کمبود هورمون رشد، تا 1/5سال در کودکان مبتلا به تاخیر رشد و بلوغ سرشتی و بیش از دو سال و کودکان مبتلا به کمکاری شدید تیرویید به تاخیر بیفتد.
فرمولهای قد میانگین والدین:
پسران: [قد پدر برحسب سانتیمتر+ (قد مادر برحسب سانتیمتر+13)] تقسیم بر 2
دختران: [قد مادر بر حسب سانتیمتر+ (13- قد پدر بر حسب سانتیمتر)] تقسیم بر 2
مثال:
محاسبه قد میانگین والدین برای خواهر و برادری که قد والدین آنها به این شرح است: پدر cm 72/172، مادر cm 48/157
پسر: cm 171/6 = 2/[(13+48/157)+72/172]
دختر: cm 158/6 = 2/[48/157+(13-72/172)]